bioquest

inleiding | Afweer

©onbekend

“Niet zonder jas naar buiten, anders word je nog ziek!”
Dit is een veelgehoorde uitspraak van bezorgde moeders, maar klopt eigenlijk niet. Dat je ziek wordt, is namelijk niet een gevolg van het koude weer, maar van de ziekteverwekkers die kunnen binnendringen. Zij maken dankbaar gebruik van ons gedrag tijdens de koude periodes van het jaar: mensen zoeken elkaar wat vaker op, kruipen dichter naar elkaar toe, stoken ook nog eens de verwarming flink op en de ramen blijven vaak potdicht. Deze factoren zijn voor bacteriën en virussen uitermate geschikt om lekker te gaan vermeerderen en slachtoffers te maken.
Het influenzavirus lukt het elk jaar weer om een grote griepgolf te veroorzaken. Veel mensen hebben dan de griep te pakken en voelen zich daardoor lamlendig, misselijk, hebben koorts, hoofdpijn en vaak ook keelpijn. Dat het weer zo ver is, is ook wel te merken in je klas: klasgenoten die thuisblijven omdat ze geveld zijn door het griepvirus. Het beste is dan ook om in je bed te blijven en goed uit te zieken. Je kunt natuurlijk ook je voorzorgsmaatregelen alvast nemen door bij je huisarts een griepprik te halen. Voor een aantal risicogroepen wordt hij zelfs aanbevolen; 60-plussers, chronisch zieken en mensen die in de zorgsector werken kunnen zo gevaccineerd worden. Helaas moet er elk jaar een nieuwe prik gehaald worden, want het virus is zo slim zich steeds een beetje te veranderen waardoor het weer een nieuwe slag kan slaan. Niet alleen tijdens de griepperiode wordt je lichaam aangevallen. Eigenlijk word je voortdurend bestormd door allerlei ziekteverwekkers. De meeste worden meteen tegengehouden door de huid en slijmvliezen. Maar wanneer indringers dan toch het lichaam kunnen binnenkomen, wordt ons immuunsysteem actief. Allereerst komen de cellen van de algemene afweer in actie. Deze vreetcellen, de fagocyten, eten werkelijk alles op wat ze niet als lichaamseigen herkennen en maken dus geen onderscheid tussen verschillende soorten lichaamsvreemde stoffen. Toch is het werk van de fagocyten niet voldoende, want de ziekteverwekkers vermeerderen zich in een rap tempo. Een hoop ziekteverwekkers ontglippen aan de cellen van de algemene afweer en er moet meer geweld aan te pas komen om van deze ongewenste indringers af te komen. Gelukkig bestaat er naast de algemene afweer ook een specifieke afweer met cellen die heel nauwkeurig te werk gaan. Er worden geschikte wapens gemaakt die de ziekteverwekkers heel gericht kunnen aanvallen en uitschakelen. Het mooie van deze specifieke afweer is dat het meteen ervoor zorgt dat je niet nog een keer ziek wordt van dezelfde ziekteverwekker. Er worden namelijk geheugencellen gemaakt die heel snel de juiste antistoffen kunnen maken wanneer dezelfde ziekteverwekker opnieuw het lichaam binnendringt. Onderzoek naar ons immuunsysteem gaat in een hoog tempo. Dankzij medisch biologen is er steeds meer bekend over hoe het nu precies werkt, wat er mis gaat in ons verdedigingsmechanisme bij verschillende ziekten en welke medicijnen/vaccinaties aangrijpen op cruciale afweerprocessen. Aan de hand van deze webquest ga je zelf ook op onderzoek uit. Door met een klasgenoot op zoek te gaan naar de antwoorden op vragen zul je veel kennis opdoen over het immuunsysteem. Josine Vriend
Vrije Universiteit